Prishtina, qyteti i banesave pa banorë: 1 në 3 apartamente qëndron e zbrazët

Në një realitet që sfidon perceptimin e zhvillimit urban, Prishtina po përballet me një fenomen të pazakontë: ndërtim të vrullshëm dhe rritje të numrit të banesave – por jo të banorëve. Sipas të dhënave zyrtare nga Agjencia e Statistikave të Kosovës, rreth 33.8% e banesave në kryeqytet janë të pabanuara. Nga gjithsej 92,703 banesa, 31,368 qëndrojnë bosh, një shifër alarmante që vë në pah mungesën e planifikimit urban dhe ndikimin e investimeve nga diaspora.

Beton, por pa jetë
Ballkonet e pallateve të reja në lagje si Mati 1, Arbëria dhe Kalabria mund të duken si simbol i modernitetit, por pas dyerve të blinduara fshihet një realitet i zymtë: mungesë jete. Këto banesa janë të mobiluara, shpeshherë me teknologji moderne, por në shumicën e rasteve mbeten të mbyllura për pjesën më të madhe të vitit. Investitorët kryesorë janë qytetarët e Kosovës që jetojnë jashtë vendit, të cilët i blejnë këto prona si pasuri të sigurt për të ardhmen.

Investime pa kthim
Këto investime të diasporës, edhe pse sjellin miliona euro në ekonomi, po krijojnë një ekuilibër të rremë zhvillimi. Qyteti zgjerohet në vëllim, por jo në përmbajtje sociale apo cilësi jetese. Banesat që nuk përdoren nuk gjenerojnë ekonomi lokale, nuk kontribuojnë në zhvillimin e komunitetit dhe po krijojnë barriera për qytetarët që realisht kanë nevojë për strehim të përballueshëm.

Çmimet e larta dhe mungesa e qirasë sociale
Ndërkohë, qytetarët e rinj, profesionistët dhe familjet që jetojnë në Prishtinë përballen me çmime të papërballueshme të banesave. Kjo ndodh për shkak të spekulimeve në treg dhe mungesës së politikave që do të stimulonin ndërtimin e banesave sociale ose qiradhënien me çmime të arsyeshme.

Një problem kombëtar
Fenomeni nuk kufizohet vetëm në Prishtinë. Sipas raportit të Regjistrimit të Popullsisë 2024, 35.7% e banesave në të gjithë Kosovën janë të zbrazëta – mbi 207 mijë njësi banimi që nuk përdoren në mënyrë aktive. Kjo reflekton një sfidë madhore për planifikimin urban dhe zhvillimin ekonomik në vend.

Zgjidhje që presin
Ndërkohë që vende si Kanadaja dhe Zvicra kanë vendosur taksa për banesat e zbrazëta apo kufizime për blerjen e pronave nga jorezidentët, në Prishtinë mungon çdo nismë serioze në këtë drejtim. Ekspertët theksojnë nevojën për një strategji kombëtare për strehimin, një politikë tatimore e rregulluar dhe një bashkëpunim transparent me diasporën për të kthyer investimet e tyre në burime reale zhvillimi.